ارزیابی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، فیتوشیمیایی و ژنتیکی گیاه دارویی آنغوزه (ferula assa-foetida l.) در استان کرمان

thesis
abstract

آنغوزه تلخ با نام علمی frula assa-foetida l. گیاهی چند ساله، علفی و از گیاهان دارویی مهم تیره چتریان می باشد. شیرابه استخراج شده از این گیاه که با انجام عمل تیغ زدن ریشه در فصل خواب آن (تابستان) صورت می گیرد، خاصیت دارویی دارد. مواد موثره آنغوزه اکثرا ترکیبات گوگردی می باشند. مواد موثره این گیاه اثر ضد انگل، قاعده آور و ضد تشنج دارند. در رفع بیماریهای دستگاه تنفس، اسپاسم حنجره، آسم و دستگاه هضم موثر است. به دلیل بهره برداری های نادرست و بی رویه، نسل این گیاه در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. برای نجات نسل این گیاه و همچنین برای استفاده از سایر مزایای کشت زراعی، اهلی کردن این گیاه اجتناب ناپذیر است. برای اهلی کردن گیاهان وحشی نظیر آنغوزه باید شرایط اقلیمی (آب و هوایی و خاکی) مورد نیاز برای رشد و نمو گیاه به دقت تعیین گردد. به همین منظور 9 رویشگاه آنغوزه شامل کوهپایه، جنگل قائم، جوپار، خمروت، پابدانا، راین، ساردوئیه، سیرجان و شهربابک واقع در استان کرمان شناسایی و مطالعات بر روی گیاهان آنغوزه این مراتع انجام گرفت. از هر مرتع دو نمونه خاک از عمق 30-5 سانتی متری تهیه و کلیه عناصر ماکرو و میکرو و همچنین بافت، هدایت الکتریکی و سایر خصوصیات این دو نمونه اندازه گیری گردید. سپس میانگین داده های این دو نمونه خاک، به عنوان خصوصیات خاک هر مرتع در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه خاک نشان داد که آنغوزه گیاهی کم توقع است و در خاکی با بافت سبک و فقیر از نظر مواد غذایی و آلی که هدایت الکتریکی حدود 8 دارد، قابل کشت و کار است. نتایج نشان داد که میزان بارندگی در رویشگاههای مورد مطالعه از حدود 140 میلیمتر بارندگی سالیانه در مراتع جنگل قائم و پابدانا تا 286 میلیمتر در مرتع سیرجان متغییر است. گرادیان دما نشان داد که متوسط دمای سالیانه از حدود 7 درجه سلسیوس در مرتع راین تا 7/15 درجه سلسیوس در مرتع شهربابک متغییر است. از آنجائیکه تکثیر آنغوزه فقط از طریق بذر انجام می شود، به همین جهت برای کشت و کار زراعی این گیاه باید بتوان بذر آن را به راحتی وادار به جوانه زنی نمود. جهت تعیین بهترین تیمار برای حل مشکل جوانه زنی بذر آنغوزه، 12 تیمار مختلف در 4 تکرار و در هر تکرار 100 بذر در قالب طرح کاملا تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد بذر آنغوزه برای جوانه زنی بر اساس ارتفاع جمع آوری به حدود 20 تا 30 روز سرما دهی مرطوب در دمای 7-0 درجه سلسیوس نیاز دارد. همچنین مشخص گردید، حذف پوسته بذور یکساله بهترین تیمار برای جوانه زنی بذور آنغوزه می باشد. همچنین برای بررسی تنوع ژنتیکی از نشانگر rapd استفاده شد. نتایج نشان داد گیاهان 9 مرتع مورد مطالعه در 4 گروه قرار گرفتند. مراتع کوهپایه، جنگل قائم و جوپار در یک گروه، مراتع خمروت و پابدانا در یک گروه، مراتع راین و ساردوئیه در یگ گروه و مراتع شهربابک و سیرجان نیز در گروه دیگر قرار گرفتند. فاصله مراتع از هم، جدایی جغرافیایی توسط کوههای بلند و کشت بذور مراتع مجاور در یکدیگر توسط انسان در این دسته بندی نقش مهمی داشتند. بررسی تنوع مورفولوژیکی نشان داد که اقلیم، مخصوصا میزان بارندگی نقش مهمی در بروز صفات مورفولوژیکی دارد. تفاوت صفات مورفولوژیکی مانند طول و عرض برگها، قطر گیاه، قطر ریشه، ارتفاع ساقه گل دهنده، تعداد چتر ساده و مرکب، عملکرد بذر، وزن هزار دانه به استثناء تعداد برگ در گیاهان مراتع مورد مطالعه در سطح یک درصد با هم تفاوت معنی دار داشتند. هر چه ارتفاع محل رویش گیاهان بالاتر بود، میزان بارندگی بالاتر و در نتیجه صفات مورفولوژیکی مذکور از لحاظ کمی افزایش یافتند. از لحاظ فنولوژی نیز هر چه ارتفاع مرتع بالاتر بود، زمان سبز شدن گیاهان، تاریخ گل دهی و بذر دهی به تاخیر افتاد ولی طول دوره رشد رویشی و فعال بودن گیاه به دلیل افزایش بارندگی و کاهش دما افزایش یافت. برای تعیین عملکرد شیرابه در 5 تکرار و در هر تکرار 10 گیاه با روش دوطرفه برای 15 مرتبه تیغ زده شدند. نتایج نشان داد گیاهان مرتع کوهپایه با میانگین 64/69 گرم در هر بوته بیشترین عملکرد و گیاهان مرتع جوپار با میانگین 76/50 گرم در هر بوته کمترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. با استخراج اسانس شیرابه گیاهان مراتع مورد تحقیق در 3 تکرار با روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر، بازده اسانس شیرابه هر رویشگاه محاسبه گردید. شیرابه گیاهان جنگل قائم بیشترین بازده اسانس (07/10 درصد) و شیرابه مرتع راین کمترین بازده اسانس (24/7 درصد) را داشتند. آنالیز نمونه اسانس هر رویشگاه با gc و gc/ms نشان داد که کلاستر و گروهبندی تنوع فیتوشیمیایی دقیقا مانند گروهبندی و کلاستر تنوع ژنتیکی می باشد. علاوه بر عامل ژنتیک، ارتفاع و میزان بارندگی نیز بر درصد ترکیبات اسانس مخصوصا ترکیبات دی سولفیدی نقش داشت و با افزایش ارتفاع و بارندگی، درصد این مواد کاهش یافت. در نهایت با کشت بذور هر مرتع در پائین دست همان مرتع گام اولیه جهت اهلی کردن این گیاه برداشته شد.

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

ریزازدیادی گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assa- foetida L.)

این تحقیق با هدف بهینه‌سازی ریزازدیادی گیاه دارویی آنغوزه ‏(Ferula assa- foetida L.) انجام شد. اثرات سیتوکینین‌ها (BAP, 2ip, Kin)، اکسین‌ها (IBA، NAA و Pic) و تاثیر متقابل این هورمون‌ها در غلظت‌های مختلف (صفر تا 5/2میلی‏گرم درلیتر) بر روی محیط MS و در شرایط کشت درون شیشه ارزیابی شد. نتایج حاکی از تاثیر بیشتر هورمون BAP بر ساقه‏زایی و رشد طولی گیاهچه‌ها بود و غلظت 1 میلی‏گرم درلیتر این هورمون، ب...

full text

اثر شرایط ادافیکی بر عملکرد فیتوشیمیایی شیرابه گیاه دارویی (Ferula assa-foetida L.) در دو رویشگاه طبیعی در استان کرمان

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر شرایط ادافیکی بر عملکرد شیرابه گیاه آنغوزه تلخ در دو رویشگاه استان کرمان (ارتفاع 2600 متر) در سال 1397 انجام شد. نمونه­برداری با روش کاملاً تصادفی از خاک و گیاهان آنغوزه صورت گرفت. پس از بهره‌برداری و اسانس­گیری از شیرابه به روش تقطیر با آب، ترکیبات اسانس با دستگاه GC-MS تعیین گردید. نتایج آزمون­ T-test نشان داد که درصد رطوبت، سیلت، مواد آلی، فسفر (01/0>p) و نیتروژن ...

full text

مروری بر اثرات فارماکولوژی گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assa – foetida L.): یک مقاله مروری نظام‌مند

آنغوزه با نام علمیL. foetida - Ferula assa گیاهی دارویی، علفی، منوکارپیک و چند ساله از تیره چتریان که خاستگاه اصلی آن استپ‌های ایران و مناطقی از افغانستان می‌باشد. صمغ الئورزینی این گیاه از گذشته‌های دور کاربرد غذایی و دارویی فراوانی دارد. در طب سنتی آسیا، صمغ ریشه آنغوزه به عنوان تنظیم سیستم هاضمه، پاک‌کننده و تحریک‌کننده پرزهای روده‌ای، ‌کرم‌کش، خلط‌آور، ضد‌یبوست، داروی مسکن و اشتها‌آور تجوی...

full text

بررسی ترکیب‌های شیمیایی و خواص آللوپاتیک اسانس گیاه آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)

به‌منظور بررسی ترکیب‌ها و خواص آللوپاتیک گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول متشکل از 6 غلظت اسانس آنغوزه شامل 0، 200، 400، 600، 800 و 1000 میکرولیتر در لیتر و فاکتور دوم شامل 5 گونه گیاهی، سه گونه علف هرز به نام‌های خردل وحشی (Sinapis arvensis)، تلخه (Acroptilo repens) و ازمک (Cardaria draba) همراه با دو...

full text

بهینه سازی ریزازدیادی گیاه دارویی ferula assa-foetida l.

آنغوزه (ferula assa- foetida l.) گیاهی است بومی و انحصاری استپ‏های ایران و افغانستان متعلق به تیره چتریان (apiaceae)، با خواص دارویی و صنعتی منحصربفرد که آن را از سایر گونه‏های گیاهی متمایز می‏سازد. بذرهای آنغوزه همچون اکثر گیاهان این تیره دارای خواب نسبتا" طولانی بوده و کوتاه کردن دوره خواب و افزایش میزان جوانه‏زنی به روش‏های آزمایشگاهی می‏تواند در تکثیر و احیای این گیاه موثر واقع شود. در پژوه...

مروری بر اثرات فارماکولوژی گیاه دارویی آنغوزه (ferula assa – foetida l.): یک مقاله مروری نظام مند

آنغوزه با نام علمیl. foetida - ferula assa گیاهی دارویی، علفی، منوکارپیک و چند ساله از تیره چتریان که خاستگاه اصلی آن استپ های ایران و مناطقی از افغانستان می باشد. صمغ الئورزینی این گیاه از گذشته های دور کاربرد غذایی و دارویی فراوانی دارد. در طب سنتی آسیا، صمغ ریشه آنغوزه به عنوان تنظیم سیستم هاضمه، پاک کننده و تحریک کننده پرزهای روده ای، کرم کش، خلط آور، ضد یبوست، داروی مسکن و اشتها آور تجویز ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده کشاورزی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023